CZYM JEST BADANIE SUMIENIA?
Zdaniem świętego Ojca Stanisława Papczyńskiego, codzienne badanie (popularnie zwane „rachunkiem”) sumienia jest swego rodzaju czyszczeniem mistycznej świątyni Boga, którą człowiek staje się dzięki przyjęciu chrztu świętego. Św. o. Stanisław wyjaśnia, że im częściej i pilniej jest stosowany rachunek sumienia, „tym bardziej oczyszcza mieszkanie Boga w człowieku. Naprawdę należy opłakiwać niedbalstwo i ciężki błąd wielu ludzi, którzy nie mogą znieść brudnych mieszkań, szat, talerzy, a nie brzydzą się nieczystością sumienia; którzy ciało myją i na wszelki sposób upiększają, a zaniedbują czystość duszy”.
Badanie sumienia warto praktykować często, ale „przynajmniej każdego wieczoru”. Jest to modlitwa uważności, szczere spotkanie z Bogiem, aby poznać Jego działanie w nas i siebie w Jego świetle; aby Jemu się powierzyć, wzrastać w Jego miłości i jak najlepiej na nią odpowiadać.
Systematyczne badanie sumienia jest doskonałą pomocą w życiu duchowym i owocnym przeżywaniu sakramentu pokuty i pojednania. Św. o. Stanisław zaleca odprawianie rachunku sumienia w miejscu ustronnym, w ciszy, według sześciu poniższych punktów.
1. DZIĘKCZYNIENIE
Dziękuj Bogu za dary i łaski udzielone Tobie i całemu rodzajowi ludzkiemu od początku świata aż do dzisiaj. Dziękuj osobiście za stworzenie i odkupienie, za powołanie do życia i do nieba. Dziękuj za Twoich rodziców
i przodków; za Twoją rodzinę i przyjaciół; za tych, którzy przekazali Ci wiarę; za sakramenty i tych, którzy ich udzielają; za konkretne powołanie. Dziękuj za Twoje ciało, umysł, ducha; za natchnienia od Boga i za Jego miłość. Dziękuj za dary otrzymane dzisiaj, za spotkane osoby, za przeżyte wydarzenia, za wykonane zadania, za modlitwę, pracę i odpoczynek. Dziękuj za Twoją historię, za teraźniejszość, za to wszystko co nadejdzie.
Przechodź od nieskończoności do dzisiaj, od całego świata do Ciebie osobiście. Dziękuj za to wszystko, co Ci podsuwa Duch Święty. Uwielbiaj Boga we wszystkich Jego darach i dziełach; w Tobie samym; w Twoich myślach, słowach i uczynkach.
2. PROŚBA O ŚWIATŁO
Wołaj o Ducha Świętego, abyś zdołał poznać Twoją nędzę i bogactwo Bożego miłosierdzia, Twój grzech i Jego łaskę. Proś, abyś widział siebie i cały świat Jego miłującymi oczami, abyś poznał Jego dary i Twoje złe czyny; abyś za pierwsze chwalił Boga a drugie naprawiał dzięki Bożej łasce.
Wołaj o Ducha Świętego, aby Cię pouczył „o grzechu, o sprawiedliwości i o sądzie” (J1 6,8); aby Ci dał łaskę rozróżniania dobra i zła; aby Ci dał moc do odrzucania zła i wybierania dobra.
3. RACHUNEK SUMIENIA
Przyjrzyj się swoim myślom, słowom i uczynkom, godzina po godzinie, od ostatniego rachunku sumienia, aby zobaczyć, kiedy szedłeś za światłem Ducha Świętego, a kiedy za podszeptami szatana, świata lub
ciała. Kryterium oceny jest przede wszystkim miłość Boga i człowieka, Jego przykazania.
Pytaj siebie nie tylko o ciężkie grzechy, nie tylko o to, co pomyślałeś, powiedziałeś lub zrobiłeś, ale też o to, co mogłeś uczynić lepiej? Jaka intencja Tobą kierowała? Czy nie pominąłeś jakiegoś dobra, które mogłeś sprawić? Czy byłeś uważny na natchnienia i poruszenia Ducha Świętego? Jak ci poszło w tej materii, którą obrałeś sobie jako przedmiot szczególnej uwagi (może to być modlitwa, relacje z najbliższymi, prawdomówność, dobre wykorzystanie czasu, praca zawodowa, odpoczynek itd.)?
4. ŻAL ZA GRZECHY
Wzbudź żal za wszystko, co zobaczysz jako przeciwne Bogu, przeciwne Jego miłości lub miłości bliźniego i zawierz się Bożemu miłosierdziu. Bardziej niż o uczucia czy łzy, chodzi tu o zrozumienie, że każdy grzech jest zranieniem samego Boga i Jego miłości; jest też krzywdą wyrządzoną sobie samemu i innym ludziom. Chodzi też o akt woli, która, z miłości do Boga, ludzi i siebie samego, z największą stanowczością i obrzydzeniem odrzuca wszelki grzech.
Proś Boga o prawdziwy żal za dostrzeżone grzechy i w ogólności za wszystkie Twoje grzechy. Żal nie jest z powodu przykrości, rozczarowania sobą czy poniżenia, które odczuwasz, ale przede wszystkim z miłości do Boga, który sam umiłował nas aż do końca.
Przepraszaj za wszystkie Twoje upadki, a szczególnie te z ostatniego czasu. Przepraszaj Boga za to, że
obraziłeś Jego miłość i że na nią nie dość odpowiadasz.
Proś Pana Boga o przebaczenie wszelkiego zła popełnionego przez Ciebie i przez innych ludzi. Proś o przebaczenie ze względu na Mękę, Śmierć i Zmartwychwstanie Pana Jezusa Chrystusa; ze względu na Jego nieskończone Miłosierdzie.
5. POSTANOWIENIE POPRAWY
Za deklaracją chęci poprawy musi iść konkretne postanowienie, w czym najbardziej powinieneś się poprawić i w jaki sposób. Zastanów się i zaplanuj, co możesz podjąć, aby powstać z konkretnego grzechu i postąpić w konkretnym dobru; w perspektywie dłuższej (roku, miesiąca, tygodnia) i krótszej (kilku godzin, kilku dni). Na co chcesz być szczególnie uważny jutro?
Jakie konkretnie działania zamierzasz jutro podjąć dla poprawy Twego życia? Ustal Twój terminarz spowiedzi (nie rzadziej niż co dwa miesiące) i ich plan (np. na początku lub na końcu miesiąca). Jeśli odkryłeś w sobie grzechy ciężkie, zaplanuj spowiedź jak najszybciej, aby poddać się Bożemu oczyszczeniu i uświęceniu.
Proś Boga o łaskę powstania z grzechów, o łaskę przemiany życia i stałego trwania w przyjaźni z Nim. Abyś był święty i nieskalany przed obliczem Boga.
6. ZADOŚĆUCZYNIENIE
Zadośćuczynienie to nie formalny akt wykonany w pośpiechu, ale działanie, które poprowadzi Cię do wzrostu w łasce Boga i w świętości. Może to być
modlitwa, jałmużna, post, umartwienie, „zależnie od tego, czego wymaga jakość czy też wielkość występku i w sercu podpowiada Duch Boży”.
Postanów, co konkretnie zrobisz dla Boga i dla ludzi, których swoim grzechem zraniłeś. Rzeczy ukradzione należy zwrócić, zniszczone naprawić, oszczerstwo odwołać, za ostre potraktowanie przeprosić, pojednać się z tymi, z którymi się pokłóciłem.
Zadośćuczynienie jest działaniem bardzo konkretnym, czasem bardzo trudnym i bolesnym. To nie jest jedynie akt strzelisty wypowiedziany „w biegu” czy „przy okazji”.
Nigdy nie zaniedbuj
badania swego sumienia!!!